قرارداد احداث، بهره برداری، انتقال، یکی از جدیدترین قراردادهای تامین مالی میباشد که از اوایل دهه 1980میلادی یعنی هنگامی که دولت ترکیه اعطای امتیاز چند نیروگاه
را به مناقصه گذاشت به رسانه های مالی راه یافت.
استفاده از این تکنیک به ویژه در مورد تاسیسات زیربنایی به تدریج توسعه یافت. بطوریکه هم اکنون این روش در کشورهای در حال توسعه مقبولیت زیادی یافته است. در
این روش ساخت و بهره برداری پروژه به مدت معینی توسط شرکتی که اصطلاحاً شرکت پروژه نام میگیرد، انجام میشود و انتقال پروژه به کارفرما پس از طی مدت معینی و
بعد از تحصیل درآمد لازم، تحقق مییابد.
در فرآیند اجرای طرح (B.O.T ) بعد از درخواست رسمی کارفرما یا عوامل او برای توسعه و احداث پروژهای به این روش، ابتدا سرمایه گذران بخش خصوصی به مطالعه و
بررسی اسناد مناقصه و امکان سنجی اجرای پروژه و ارائه پیشنهاد جهت شرکت در مناقصه میپردازند.
در مرحله بعد از مناقصه و انجام مذاکرات اولیه و پس از حصول اطمینان نسبی از به ثمر رسیدن آن، سرمایه گذاران برگزیده شده برای انجام پروژه یک شرکت (با مسئولیت
محدود) به عنوان ” شرکت پروژه “ تاسیس مینمایند. این شرکت که در واقع صاحب امتیاز پروژه (B.O.T ) محسوب میشود، با سرمایه متولیان تشکیل میگردد.
این سرمایه معمولاً بین 20تا 30درصد سرمایه لازم برای توسعه پروژه خواهد بود. شرکت پروژه به منظور تامین بقیه سرمایه، اقدام به منعقد کردن پیمانهای مالی با بانکها و
موسسات مالی معتبر که علاقمند به اعطای وام در این زمینه میباشند مینماید عقد موافقتنامه های لازم با کارفرما، پیمانکار اجرایی، شرکت بهره بردار و موسسات مالی نیز از
اهم وظایف شرکت پروژه میباشد.
این شرکت معمولاً با عوامل کارفرما برای فروش و بهره برداری از محصول موافقتنامه ای بر مبنای تحویل با شرایط بردار یا بپرداز (Take or Pay ) یا دیگر شرایطی که وی را
در مقابل خطرات ناشی از کاهش تقاضای محصول و در نتیجه عدم کسب درآمد مصون بدارد، امضا مینماید.
در شرایط بردار یا بپرداز حتی موقعی که محصول را لازم نداشته و از آن استفاده نمیکند هم باید حدود % 80 یا بیشتر از قیمت محصول را بپردازد. این پرداخت به منظور
جبران سرمایه گذاری انجام شده برای اجرای پروژه انجام میشود.
قابل ذکر میباشد که کارفرما بازپرداخت هیچ وامی را از طرف سرمایه گذاران یا متولیان پروژه تضمین نمیکند و با توجه به اینکه سرمایه گذاری مستقیم نیز از بودجه دولتی
نمیباشد، بنابر این فشار ناشی از استقراض کاهش مییابد و علاوه بر آن ریسکهای مربوط به ساخت و تکنولوژی های جدید بکار برده شده نیز به بخش خصوصی انتقال داده
میشود.
همچنین دولت یا کارفرما علاوه بر موارد فوق در زمان ساخت پروژه و همچنین در زمان بهره برداری پروژه توسط شرکت خصوصی منافع بسیاری از تجربه های بخش
خصوصی را بدست میآورد.
بطور خلاصه مراحل انجام (B.O.T ) به صورت زیر میباشد:
1 - تشکیل شرکت پروژه به صورت خصوصی با مسئولیت محدود توسط مجریان پروژه
2- تنظیم یک سند مالی جهت جمع آوری منابع مالی از طریق استقراض، اوراق قرضه و تعهد تامین منابع مالی
3 - فروش سهام شرکت پروژه
4 - شرکت پروژه خریدار، مالک و بهره بردار واحد مربوطه مثل نیروگاه خواهند بود.
5 - ریسک پذیری سهام داران
6 - بهره برداری
7 - بازپرداخت وام توسط شرکت پروژه
8 - انتقال پروژه پس از انقضای مدت به وام گیرنده